Pijnzenuwen en pijnbanen

Om pijn te kunnen ervaren spelen meerdere zenuwen en structuren in het zenuwstelsel een rol. Verschillende soorten pijnbehandelingen kunnen op één of meerdere van deze structuren inwerken.

• Gevoelszenuwen: Deze nemen o.a. druk, warmte en koude waar. Pijn ontstaat wanneer de zenuw te intens geprikkeld wordt (grote druk of hitte) of door chemische inwerking van pijnlijke stoffen (bv. zuur) op deze gevoelszenuwen.
  Lokale behandeling met TENS of crèmes werken in op de gevoelszenuwen.
• Grotere zenuwen: gevoelszenuwen verzamelen zich in grotere zenuwen en zenuwbundels. Deze worden dikker naarmate ze dichter naar het ruggenmerg toelopen en bevatten ook de zenuwen voor spieren en organen.
  Grotere zenuwen kunnen vaak met echografie of röntgen zichtbaar gemaakt worden en behandeld worden met injecties of stroom.
• Ruggenmerg: in het ruggenmerg komen de gevoelszenuwen bijeen in de pijnbanen. De pijnbanen brengen de pijninformatie naar de hersenen. In het ruggenmerg treedt ook de terugtrekreflex op. Je trekt je hand snel terug op het moment dat je beseft dat je pijn hebt en er schade op kan gaan treden.
  Chordotomie is een behandeling waarbij de pijnbanen in het ruggenmerg gedeeltelijk worden vernietigd. Chordotomie wordt alleen uitgevoerd bij ernstige kankerpijn.
• Hersenen: In de hersenen vervolgen de pijnbanen hun vaste route naar de hersenschors. Hier wordt de plaats van de pijn herkend, en ook de intensiteit en hevigheid waargenomen. Behalve naar de hersenschors gaat het pijnsignaal ook naar andere delen van de hersenen, zoals de delen die zorgen voor de emoties. Dit verklaart dat je soms kan huilen van de pijn.
  Hypnose is een effectieve manier om pijn bij een medische behandeling of onderzoek te verminderen.
• Neurotransmitters: In alle bovengenoemde structuren spelen neurotransmitters (boodschapperstofjes) en belangrijke rol om de verschillende structuren met elkaar te laten praten. Pijnmedicijnen zoals paracetamol, ibuprofen en opiaten hebben daar hun effect op om pijn te verminderen.

Pijn wordt dus steeds in de hersenen waargenomen.
Vanuit de hersenen lopen ook signalen terug naar het ruggenmerg. Zogenaamde pijnpoorten in ruggenmerg en hersenen veranderen de ernst van de pijn, door het signaal te versterken of te verzwakken in verschillende situaties.
In de tekst over het biopsychosociaal pijnmodel worden de mechanismen die pijn beïnvloeden verder besproken.

Diagnose van pijn

Bij de beoordeling van uw pijnklachten proberen we eerst een lichamelijke diagnose te stellen, en waar mogelijk een oorzakelijke behandeling in te stellen.

Om de behandeling af te stemmen op de noodzaak zullen we zoveel mogelijk informatie over uw pijn proberen te verzamelen. Dit doen we door middel van:

• Vragenlijsten: soort pijn, pijnscores, eerdere behandelingen, huidige pijnmedicatie
• Gesprek met pijnarts of verpleegkundig pijnspecialist
• Lichamelijk onderzoek
• Eventueel aanvullend onderzoek: röntgenopnames, MRI, echografie, bloedafname
• Waar nodig beoordeling van andere specialisten zoals neuroloog, orthopeed, neurochirurg, revalidatiearts, psycholoog, enz.

Gevolgen van pijn

Behalve nuttige gevolgen heeft pijn ook verschillende nadelige effecten. Lichamelijke, geestelijke en sociale factoren worden beïnvloed. Langdurige pijn kan leiden tot verlies van spierconditie en afname van de algemene conditie en gezondheid. Pijn kan slaapstoornissen geven en net zoals andere vormen van stress de bloeddruk en hartritme doen stijgen.
Pijn kan zoveel invloed hebben dat je er misselijk of duizelig van wordt of andere lichamelijke klachten ervaart.  Ook geestelijke processen zoals het humeur en de emoties, kunnen door pijn veranderen. Je kan er boos of depressief van worden, maar ook wisselende stemmingen of irritatie van krijgen.

Deze laatste effecten zie je met name als de pijn langer aanhoudt en chronisch wordt. Het kan er dan zelfs voor zorgen dat je hele leven wordt beïnvloed, relaties worden verstoord, het werk lijdt eronder en de afhankelijkheid komt in gevaar. Om verdere achteruitgang te vermijden is het dan belangrijk uw pijn te verminderen waar dit mogelijk is. Het kan ook belangrijk zijn de gevolgen van de pijn te verminderen door bijvoorbeeld pijnrevalidatie.

Onderstaand een animatie waarin dit duidelijk wordt gemaakt.

 Animatiefilm over chronische pijn

Eén van de moeilijkste dingen van pijn is dat het heel subjectief is. De ene persoon ervaart pijn volledig anders dan de andere persoon. Iedere patiënt zal dan ook op een voor hem of haar passende wijze beoordeeld worden in ons Pijncentrum.

Behandeling

Omdat pijn dus veel nadelige gevolgen kent is behandeling belangrijk.
Waar mogelijk zal een oorzakelijke behandeling ingesteld worden. Pijnbehandelingen zijn gericht op het verminderen van de pijn of het wegnemen van zwelling.
Mogelijke behandelingen die op het Pijncentrum kunnen ingezet worden zijn:

• Medicijnen
• Fysiotherapie en manueel therapie
• TENS-behandelingen
• Lokale behandelingen met capsaïcine
• Invasieve pijnbehandelingen: van injecties tot grotere ingrepen en operaties
• Multidisciplinair benaderen

Bij de zogenaamde multidisciplinaire benadering kijken we vanuit meerdere kanten naar uw pijn en andere klachten om u zo goed mogelijk te helpen. U kan vervolgens naar een revalidatiearts worden verwezen voor een pijnscreening om te onderzoeken of we uw functioneren kunnen verbeteren door middel van pijnrevalidatie.

Met deze pijnrevalidatie richten we de behandeling dus niet op het wegnemen van de oorzaak van de pijn, maar meer op de wijze waarop je beter kan functioneren met de wetenschap dat de pijn geaccepteerd zal moeten worden. Wij zorgen dan voor verwijzing in de goede richting naar bijvoorbeeld revalidatie, psycholoog of psychosomatisch fysiotherapeut.