Wat is intrathecale pijntherapie?

Als er gesproken wordt over intrathecale pijntherapie, wil dit zeggen dat pijnstillende medicatie rechtsreeks wordt afgegeven in het ruggenmergvocht (in de intrathecale ruimte). Dit is de plaats waar pijnsignalen worden doorgegeven naar de hersenen.

De medicatieafgifte gebeurt via een medicatiepomp, die zich in de buikwand bevindt, en een katheter die in de intrathecale ruimte zit. De medicatie wordt continu toegediend aan de door de arts ingestelde dosis.

Het systeem bestaat uit 2 onderdelen:

1. De pomp bevat de medicatie die wordt afgegeven in het lichaam. Deze pomp wordt aan de hand van een programmeerapparaat afgelezen en/of aangepast door de pijnverpleegkundigen, dit wanneer u voor de pomphervulling (de refill) komt. Het programmeerapparaat en de pomp verbonden met de intrathecale catheter
2. De katheter, die verbonden is met de pomp, waardoor de medicatie in uw lichaam terecht komt.

De proefperiode

Voordat de arts beslist of de pomp wordt ingeplant, gaat er een hele periode vooraf.

Eerst vindt er een gesprek bij de psycholoog plaats en moet u een vragenlijst invullen. Daarna gaat u na enkele weken op raadpleging bij de arts. U krijgt evaluatieformulieren mee die u dient in te vullen VOOR en NA de proefbehandeling. Hierop staan onder andere een vragenlijst en afbeeldingen waarop u de plaats van uw pijn moet arceren. Deze moeten correct ingevuld zijn.

Nadien vindt er een multidisciplinair gesprek plaats tussen de pijnartsen, pijnverpleegkundigen en de psycholoog. Hieruit zullen zij dan beslissen of u in aanmerking komt voor een intrathecale pijnbehandeling. Op de consultatie wordt de nodige uitleg in verband met de ingreep meegedeeld (zoals; datum en uur van opname, kamerkeuze en wat te doen indien u bloedverdunners of medicatie voor suikerziekte neemt).

Wat is de proefperiode?

Deze periode duurt minstens vier weken. Hier maakt u kennis met de intrathecale toediening van medicatie die via de ingeplante katheter in de intrathecale ruimte komt. Tijdens deze proefperiode gaat men na met welke medicatie en met welke dosis u het best geholpen bent. Er wordt naar een maximaal pijnstillend effect gestreefd met een minimum aan nevenwerkingen.

Wat wordt er van u verwacht?

U wordt opgenomen één dag voor de ingreep. U moet vanaf 24 uur ’s nachts nuchter zijn. Dit wil zeggen dat u vanaf 24 uur niet meer mag eten of drinken. Er wordt u gevraagd alle medicatie mee te brengen die u op dat moment neemt en deze moet u op de afdeling afgeven. Het is aangeraden om een heuptasje mee te brengen om de uitwendige pomp te bewaren. Zeer belangrijk vooraf te melden:

• het gebruik van bloedverdunners
• medicatie voor suikerziekte
• allergie voor kleefpleisters
• andere gekende allergieën

 Hoe gaat de arts te werk?

Er wordt een katheter in de intrathecale ruimte geplaatst. Dit gebeurt in zittende houding via de rug onder plaatselijke verdoving, daarna gaat u neerliggen. Onder volledige verdoving wordt de katheter verbonden aan een voorlopig onderhuids toegangspoortje dat zich in de buikwand zal bevinden. Dit poortje wordt aangeprikt en zo verbonden met een externe draagbare pomp.

De operatiewonden op rug en buik worden gesloten met haakjes en/of draadjes.

De pomp kan door de arts op verschillende manieren geprogrammeerd worden, dit is afhankelijk van uw problematiek.

1. Een continue toediening van medicatie. Er wordt continu een vaste hoeveelheid medicatie toegediend over 24 uur.
2. Een patiënt-gecontroleerde toediening. U gaat zelf binnen bepaalde grenzen kleine hoeveelheden medicatie toedienen (= een bolus medicatie). Deze grenzen zijn limieten die door de arts ingesteld worden, zodat u zich niet kan overdoseren.
3. Een gecombineerde toediening. Dit is een combinatie van beide, indien de continu ingestelde hoeveelheid medicatie onvoldoende zou zijn.

Hoe word ik geëvalueerd en opgevolgd?

Om tot de juiste instellingen van de externe pomp te komen, wordt u ongeveer een week opgenomen in het ziekenhuis. Zo kunnen de arts en de pijnverpleegkundigen u optimaal opvolgen en de juiste combinatie en hoeveelheid van medicatie toedienen. Zij verwachten van u dat u eerlijk bent bij het melden van uw pijnklachten, zodat zij de externe pomp kunnen aanpassen indien nodig.

Op de dag van de ingreep krijgt u een controle afspraak mee (om de haakjes te verwijderen en de behandeling te evalueren). Een voorschrift met instructies voor thuisverpleging wordt meegegeven, ook een apotheekvoorschrift voor het materiaal voor de verzorging. De controle afspraak zal ongeveer 10 dagen na de ingreep plaatsvinden.

Op basis van regelmatige evaluatie beslist de arts samen met u of men een definitieve pomp zal implanteren. Dit afhankelijk van de verbetering van uw pijn en levenskwaliteit.

Waarop moet u letten?

Indien u:

• Activiteiten gaat ondernemen op grote hoogte. Dit dient u vooraf met uw arts te bespreken.
  • Op grote hoogte is de luchtdruk lager en dit kan negatieve gevolgen hebben op uw pomp.
  • De infusiesnelheid kan toenemen.
  • Uw arts kan de pomp zo instellen, rekening houdend dat de snelheid kan verhogen.
• Activiteiten gaat uitvoeren met blootstelling aan hoge temperaturen.
  • Bij een temperatuur hoger dan 39°C stijgt de infusiesnelheid.
  • Het is aan te raden bubbelbaden, stoombaden, sauna of hoogtezon te mijden.
  • De infusiesnelheid is mede afhankelijk van de lichaamstemperatuur.
  • Een te hoge afgifte van medicatie kan leiden tot ernstig letsel en zelfs bij overdosering tot de dood.
• Activiteiten uitvoert waarvoor overmatig draaien of uitrekken vereist is.
  • U moet vermijden teveel kracht uit te oefenen op de geïmplanteerde onderdelen.
  • De onderdelen kunnen loskomen van elkaar en kunnen beschadigen.
  • De katheter kan gekneld geraken.
  • U moet hevige buig-, draai-, springactiviteiten vermijden.
• De onderdelen manipuleert
  • Probeer zo weinig mogelijk aan de pomp te komen (bijvoorbeeld: er niet steeds over wrijven).
  • Dit kan huiderosie of schade aan de onderdelen veroorzaken.
• Op reis gaat
  • U moet vooraf telefonisch contact opnemen indien u met het vliegtuig reist. Wij zorgen dan voor een luchthavenattest dat u niet door de doorgang van de metaaldetector mag gaan.
• De pomp laat bijvullen
  • De datum en het uur dat afgesproken is, moet u absoluut nakomen.
• Medische onderzoeken ondergaat
  • Onderzoeken met röntgen, isotopen en echo’s beïnvloeden het infusiesysteem van de pomp niet.
  • Een MRI-scan (NMR) kan invloed hebben op de werking van de pomp.
  • Tijdens dit onderzoek is het soms mogelijk dat de pomp tot stilstand komt.
  • Hierdoor zal de pomp een geluidssignaal afgeven. Na de NMR is het noodzakelijk dat de pompgegevens gecontroleerd worden, dit bij de pijnverpleegkundige na telefonische afspraak.
  • Tijdens het maken van de scan kunt u warmteontwikkeling rondom de pomp waarnemen of tintelingen voelen, u kunt het gevoel hebben dat er zachtjes aan de pomp wordt getrokken. Tevens kan de pomp het beeld beïnvloeden en moet de MRI meestal bijgesteld worden.

De pompimplantatie

U wordt opgenomen in de namiddag, de dag voor de operatie. U verblijft hiervoor een drietal dagen in het ziekenhuis. De dag van opname moet u niet nuchter zijn, aangezien de ingreep niet dezelfde dag plaatsvindt. De definitieve pompimplantatie gebeurt onder volledige narcose.

De pomp zal in de buikwand geplaatst worden en zo verbonden worden met de reeds geplaatste intrathecale katheter. Tijdens de ingreep wordt er eventueel indien nodig een wonddrain geplaatst, waardoor het overtollige bloed en vocht dat zich rond de pomp bevindt kan afvloeien in een opvangbokaal.

Na enkele dagen wordt deze verwijderd, afhankelijk van de hoeveelheid dat er zich in de bokaal bevindt.

Onmiddellijk na de ingreep wordt u een buikband aangedaan om de buikwand te ondersteunen, de zwelling tegen te gaan en om een goede positie van de pomp te bekomen. Het is zeer belangrijk dat u deze buikband minstens zes weken draagt.

Risico’s van de operatie

Net zoals bij de proefperiode is er ook kans dat er infectie optreedt bij het niet correct verzorgen van wonden op buik en rug.

Andere mogelijke complicaties zijn:

• Enorme blauwe plekken
• Bloedingen
• Overdreven zwellingen
• Weglekken van ruggenmergvocht
• Aanhoudende hoofdpijn
• Huidreactie op de wondpleisters

De bijwerkingen die kunnen optreden in de dagen na het plaatsen van de intrathecale katheter zijn braken, moeilijk plassen en jeuk. Deze zijn echter maar tijdelijk aanwezig en verdwijnen enkele dagen tot enkele weken later. Er kan ook hoofdpijn optreden door lekkage van ruggenmergvocht. Hiervoor krijgt u extra vocht toegediend via een infuus gedurende de ziekenhuisopname.

Infectie aan de wonden kan optreden indien deze niet correct verzorgd worden. Daarom is het noodzakelijk dat er elke dag, indien u thuis bent, een thuisverpleegkundige bij u langs laat komen.

Indien de naald per ongeluk uit het poortje geraakt, moet u zo snel mogelijk contact opnemen met het pijncentrum. Dit mag men nooit herplaatsen!!